ERREAKTIBOEN ZATIKETA-MAILA: MARMOL-ZATIEN NEURRIAK DUEN ERAGINA

MATERIALA:

-Marmol pusketak.

-Azido klorhidrikoaren disoluzioa.

-Bi prezipitatu ontzi.

-Almaritza. 

PROZEDURA:
1.-Bota marmol-puska bat prezipitatu ontzi batera eta gainean gehitu azido klorhidrikoaren disoluziotik apur bat. Neurtu marmola erreakzionatzeko denbora.
2.-Hartu tamaina antzeko beste marmol-puska eta almaritzan birrindu osoa hautsetan bihurtu arte.
3.-Bota marmol-hautsa beste prezipitatu ontzira, eta gehitu berriro azido klorhidrikoaren disoluziotik apur bat. Neurtu marmola erreakzionatzeko denbora.
4.-Konparatu marmola erreakzionatzeko denbora bi kasuetan eta atera ondorio bat

ONDORIOA: Zenbat eta erreaktiboen ukipen-azala handiagoa izan(marmol hautsetan) hainbat eta erreakzioaren abiadura azkarragoa gertatzen da.

TENPERATURAREN ERAGINA ERREAKZIO ABIADURAN

Tenperatura desberdineko sodio sulfito hainbat disoluzio prestatzen dira.

 

Azido klorhidrikoaren beste disoluzioa prestatzen da.

Sodio sulfito disoluzio hotzenetik 25 ml hartzen dira.

 

 Disoluzioaren tenperatura hartzen da.

 

 Azido klohidriko disoluzioaren 25 ml hartzen dira.

 

Azidoa sodio sulfitoan gehitzen da kronometroa piztuz. Beheko gurutz beltza hasiko da desagertzen hauspeakin hori argitsua agertzen delako.

 

 

 

T-t taula batean dagokion denbora adierazten da. 

Prozesua errepikatzen da tenperatua desberdina duten beste disoluzioekin. 



ONDORIOA: Zenbat eta erreakzioaren tenperatura altuagoa izan gero eta erreakzioaren abiadura azkarragoa izango da.

 

KONTZENTRAZIOAREN ERAGINA ERREAKZIO ABIADURAN

ONDORIOA: Zenbat eta erreaktiboak diluituagoak egon hainbat eta erreakzioaren abiadura motelagoa izango da.

ERREAKZIO ABIADURAN ERAGINA DUTEN FAKTOREAK

 

Erreakzio kimiko guztien abiadura ez da berdina izaten. Batzuk motelago-ardoaren oxidazioa-etea beste batzuk azkarrago-esnea limoiarekin-gertatzen dira.

 

Erreakzio kimikoaren abiaduran eragina duten faktoreak hauek dira:

 

Tenperatura:

Tenperatura handitzean, erreaktiboen partikulak bizkorrago higitzen dira, haien artean errazago egiten dute talka, eta, ondorioz, errazago apurtu daitezke apurtu behar diren loturak. Hala, handitu egiten da erreakzioaren abiadura.
 

Erreaktiboen kontzentrazioa:

Erreaktiboen kontzentrazioa handitzean partikula gehiago daudenez, handitu egiten da partikulek talka egiteko probabilitatea, eta, horrekin batera, erreakzioaren abiadura.

 

Erreaktiboen zatiketa-maila:

Erreaktiboen zatiketa-maila handitzean –adibidez, erreaktibo solidoak birrintzean–, partikulen arteko ukipen-azalera handiagoa izango da, eta, ondorioz, arinago gertatuko da erreakzioa. Erreaktiboak disolbatuta daudenean ere, erreakzioa arinago gertatzen da disolbatuta ez daudenean baino.

Katalizatzaileak:

Katalizatzaile izeneko substantziak erreakzioak gertatzeko bideak edo mekanismoak aldatzen dituzte, eta, ondorioz, abiadura ere bai. Katalizatzaileak positiboak edo negatiboak izan daitezke: lehenengoek handitu egiten dute erreakzioaren abiadura, eta bigarrenek, aldiz, moteldu.

AZIDO NITRIKOA ETA KOBREAREN ARTEKO ERREAKZIOA

MATERIALA ETA OSAGAIAK:

-Erlenmeyer matrazea.

-Gas-kanpaia(askatzen diren gasak-nitrogenoaren oxidoak-toxikoak eta narritagarriak direlako).

-Kobre metalikoa.

-Azido nitrikoaren disoluzioa.

-Ura.

 

PROZEDURA:

1.-Matrazean kobre zatitxoak sartzen dira eta ondoren ura gehitzen da.

2.-HNO3 botatzen da. Normalean erreakzioa ingurugiro tenperaturan hasten da, hala ere komenigarria da berotzea.

 

3.-Ikusgarria da sortzen den erreakzioa, nitrogenoaren oxido gorriskak agetzeaz gain disoluzian geratzen den gatza urdina delako. Hasiera batean berde kolorea agertzen da  bi kolore nahastearen ondorioz.

4.-Kobre metalari dagokion gatza urtetan geratuko da disolbaturik (azido nitriko disoluzioak zuen ura + botatako ura).

5.-Disoluzioa luzaroan utziz gero, ura lurrundu ahal izateko, orratzen formako kristal urdinak lortuko genituzke, nitrato kuprikoa delarik.

ARGAZKIA FALTA DA:

HAUSPEAKIN BATEN DISOLUZIOA

AgNO3 (dis) + NaCl (dis) -----> AgCl (s) + NaNO3 (dis)

Aurreko erreakziaoren bidez lorturiko zilar kloruroaren hauspeakin zuria dagokion substantzia aukeratuz posiblea da disolbatzen saiatzea.

 Hauspeakina lortu ondoren horren iragazketa egin behar da.

Espatula baten bidez AgCl iragazki paperetik kentzen da eta prezipitatu ontzi batera botatzen da.

Amonio hidroxido disoluziotik kantitate bat gehitzen da hauspeakinaren gainean.



Hagaskarekin ondo irabiatu ondoren nola hauspeakina azkar eta oso ondo disolbatzen den ikusten da disoluzioa gardena geldituz.  

ARGI-ENERGIAK ZILARREZKO GATZETAN DAUKAN ERAGINA

MATERIALA:
-Bi prezipitatu ontzi.
-Zapi bat.
-Hagaska.

OSAGAIAK:
-Ur distilatua.
-AgNO3.
-NaCl.

PROZEDURA:
1.-Disolbatu kristal batzuk zilar nitrato ur distilatuan.
2.-Gehitu sodio kloruroaren disoluzioa.
3.-Zilar kloruroaren hauspeakin zuria sortzen da.
4.-Usuri disoluzio pitin bat ontzi bakoitzean eta estali zapi batekin (posiblea da armairu baten barruan ere sartzea) bietako bat. Bestea argitasuna dagoen leku batean utzi.
5.-Hurrengo egunean ikusten da estalitako disoluzioa ez dela kolorez aldatzen.
 

 

Estali gabeko ontziko disoluzioaren goiko azala ilundu egiten dela ikusten da, zilar metalikoa sortzen delako.

 

 
Hagaska baten bidez irabiatzen badugu belztu den disoluzioa barruko hauspeakina zuria dagoela nabaria da, argiak eragiten duen prozesu kimikoa gaineko azalean gertatzen delarik.