LIKIDOEN DENTSITATEA DENTSIMETROAREN BIDEZ

Dentsimetroa airez beteta dagoen hodi itxia da, likidorik ez sartzeko bertan; mutur bat zamatua dauka, perdigoiez kasu honetan, likidoan sartzean zutik iraun dezan.

Dentsimetroaik likidoen dentsitate erlatiboa neurtzen du masa eta bolumena kalkulatu beharrik gabe. 

Goialdean eskala bat dauka, non likido baten dentsitatearen balioa irakurtzen den likido horretan dentsimetroa sartzean likidoa iristen den mailaren arabera, irudian ikusten den bezala.

Dentsimetroak ezin du hondoa ala ontziaren azalera ukitu eta likidoaren maila eskalan gelditu behar da zuzeneko dentsitatyearen balioa lortzeko. 

URAREN DENTSITATEA TEMPERATURAREN ARABERA

Uraren dentsitatea tenperaturarekin aldatu egiten da, zenbat eta tenperatura handiagoa, orduan eta dentsitate gutxiago. 

Baina uraren dentsitateak tenperaturarekin dituen aldaketak izugarri bitxiak dira. Substantzia guztiak beroarekin dilatatu egiten dira eta hotzarekin uzkurtu. Baina ura ez da horrekin bakarrik konformatzen eta 4°C-tan du bere dentsitate maximoa. Tenperatura honen azpitik hozten jarraituz gero, espero zitekeenaren kontra bere bolumena handituz doa izoztz bihurtu arte. Horregatik lehertzen zaizkigu botilak hozkailuan ahaztuta uzten ditugunean.

Dentsitate maximo honen beste ondorio ekologiko eta askoz ere garrantzitsuagoa, erreka, itsaso eta lakuak azaletik hondorantz izoztea da. Honela, azaleko izotz-geruzak isolatzaile gisa jokatzen du eta ur izoztuen azpian biziak iraun dezake. 

NOLA SARTU ARRAUTZ BAT ERLENMEYER BATEAN

Sartuko al zenuke arrautza botilan? Gai izango al zinateke? Saia gaitezen.
Hasteko erlenmeyer handi bat behar dugu eta egositako arrautz bat.
Gero, sartu paper zati bat aldez aurretik piztuta pospolu batekin. Kontuz ez erretzeko.

Denborarik galdu gabe, arrautza erlenmeyerraren ahoan jarri, alderik estuena barrualdera duela, eta ikusiko duzu nola sartuko den arrautza ontziaren barrura.
Zergatik sartu da arrautza botilan? Presio kontzeptua erabiltzeko beharra dago hori azaltzeko.

 Izan ere, airearen herena inguru oxigenoa da. Papera erretzean, oxigeno hori xahutu egin da (suak beti oxigenoa behar du piztuta iraungo badu; bestela ez da surik izaten). Hau da, botila barruan nolabaiteko hutsa sortu da, eta huts horrek berak arrautza barrura bultzatu du.

FLOTATZEN DEN ARRAUTZA

MATERIALAK:

Hauspeakin-ontzia, hagaska eta espatula.

OSAGAIAK:

Kloruro sodikoa, ura eta arrautza.

HELBURUA:

Uran ondoratzen den arrautza flotatzea.

 

 

Hasieran 250 ml-ko hauspeakin-ontzi batean arrautza sartzen da ikusteko berehala hondoratzen dela.

Orduan arrautza ateratzen da eta urari gehitzen zazkio gatzaren hiru goilarakada. Hagaskarekin ondo irabiatzen da disoluzioa  gatz osoa disolbatu arte. Arrautza sartzen da eta egiaztatzen da berriro urperatzen dela.  

 

Aurreko prozesua errepikatzen da arrautza flotatu arte.

 

ONDORIOA:Sodio kloruroa gehituz lortzen den disoluzioa arrautza baino dentsoagao da orduan flotatzen da. Uraren dentsitatea gazitasun mailarekin aldatzen da; zenbat eta uraren gazitasun handiagoa, orduan eta dentsitate handiagoa. 

Gorputzek ur gazitan flotatu egiten dutela ikusi dugu. Horregatik da errazagoa itsasoan flotatzea ibaian baino, eta era berean, oso itsaso gazietan, esaterako Itsaso Hilean, ia ezinezkoa da urperatzea. Eta hori zergatik?. Gakoa Arkimedes-en printzipioan dago. "Likido batean murgildutako gorputz batek goranzko indarra jasaten du eta indar horren balioa gorputzak bertan hartzen duen tokiari dagokion likido-bolumenaren pisuaren adinakoa da".

MARMOLAREN DENTSITATEAREN LORPENA

Laborategian hainbat balantza daude. Aintzinakoak granatariaok zeitzen ziren. Gaur egun balantza elektronikoak erabiliko ditugu substantzien masa neurtzeko.

Gorputz baten masa lortzeko balantza pizten da bibraziorik eragin barik 0 ikusi arte.

Balantzaren platerean erloju beira jartzen da. Hor ikusiko dugu zein den tresna horren masa.

Orduan TARE tekla sakatzen da 0-ra bueltatzeko.

Balantza prest dago marmol zatiaren masa lortzeko.

Hurrengo pausoan meniskoa zer zen bolumenaren neurketak ekiditzeko ikasteko beharra zegoen. Neurria meniskoaren behekaldetik hartu behar da. 

Probeta urez betetzen dan neurri zehatz bateriano. 

Marmol zatiaren bolumena, irregularra denez, probetan murgilduz eta jarraian bi neurketekin kenketa eginez lortzen da. 

Dentsitatea nola neurtzen den

Dentsitatea masatik eta bolumenetik eratorritako magnitudea da. Nazioarteko Sisteman, dentsitatea kg/m³-tan neurtzen da, baina g/mL edo g/L-tan neurtzea ere oso ohikoa da.

Gorputz baten dentsitatea kalkulatzeko, lehendabizi, masa eta bolumena neurtu behar dira, eta ondoren, dentsitatearen formula aplikatu, hau da, masa bolumenaz zatitu.

Eta marmolaren batezbesteko dentsitatea lortzen da bost taldeetan lorturiko balioekin. 

PIKTOGRAMAK. R eta S esaldiak

LABORATEGIKO TRESNAK

HEMEN IKUSI DITUGUNAK LABORATEGI TRESNAK DIRA:

Probeta:

Hodi edo tutu ukondoa

eta

Erlenmeyer matraza

Saihodi tentengailua

Azkenengo honetan saiodiak ere ikus dezakegu.

Beste hainbat tresna daude, hemen ikusiko ditugu guztiak: